Xơ vữa động mạch: Ai có nguy cơ bị mắc bệnh và phòng ngừa ra sao?

Xơ vữa động mạch là gì?

Xơ vữa động mạch là tình trạng thu hẹp các động mạch do sự tích tụ của các mảng bám. Động mạch là những mạch máu mang oxy và chất dinh dưỡng từ tim đến phần còn lại của cơ thể.

Khi bạn già đi, chất béo, cholesterol và canxi có thể tích tụ trong động mạch và tạo thành mảng bám. Sự tích tụ của các mảng bám khiến máu khó lưu thông qua các động mạch của bạn. Sự tích tụ này có thể xảy ra ở bất kì động mạch nào trong cơ thể, bao gồm: tim, chân và thận.

Nó có thể dẫn đến thiếu máu và oxy trong các mô khác nhau của cơ thể. Các mảnh mảng bám cũng có thể vỡ ra, gây ra cục máu đông. Nếu không được điều trị, xơ vữa động mạch có thể dẫn đến đau tim, đột quị hoặc suy tim.

Xơ vữa động mạch là một loại xơ cứng động mạch, còn được gọi là xơ cứng động mạch. Các thuật ngữ xơ vữa động mạch và xơ cứng động mạch đôi khi được sử dụng thay thế cho nhau.

Nguyên nhân nào gây ra xơ vữa động mạch?

Sự tích tụ mảng bám và sự cứng lại sau đó của các động mạch hạn chế lưu lượng máu trong động mạch, ngăn cản các cơ quan và mô nhận được lượng máu oxy cần thiết để hoạt động.

Sau đây là những nguyên nhân phổ biến gây ra xơ cứng động mạch:

1. Cholesterol cao:

Cholesterol là một chất màu vàng, sáp được tìm thấy tự nhiên trong cơ thể cũng như trong một số loại thực phẩm bạn ăn.

Nếu mức cholesterol trong máu quá cao, nó có thể làm tắc nghẽn động mạch. Nó trở thành một mảng bám cứng hạn chế hoặc cản trở lưu thông máu đến tim và các cơ quan khác.

2. Chế độ ăn

Điều quan trọng là phải ăn một chế độ ăn uống lành mạnh. Các chuyên gia khuyến cáo bạn nên tuân theo một chế độ ăn uống lành mạnh tổng thể để giảm căng thẳng tối đa: nhiều loại trái cây và rau quả, các loại ngũ cốc, các sản phẩm từ sữa ít béo; gia cầm và cá , không da; các loại hạt và cây họ đậu, dầu thực vật (chẳng hạn như dầu ô liu hoặc dầu hướng dương).

Một số mẹo ăn kiêng khác:

- Tránh thức ăn và đồ uống có thêm đường, chẳng hạn như đồ uống có đường , kẹo và đồ tráng miệng. Chuyên gia khuyến nghị không quá 6 muỗng cà phê hoặc 100 calo đường mỗi ngày đối với hầu hết phụ nữ và không quá 9 muỗng cà phê hoặc 150 calo mỗi ngày đối với hầu hết nam giới.
- Tránh thức ăn có nhiều muối. Cố gắng có không quá 2.300 miligam (mg) natri mỗi ngày. Tốt nhất, bạn nên tiêu thụ không quá 1.500 mg mỗi ngày.
- Tránh thực phẩm giàu chất béo không lành mạnh, chẳng hạn như chất béo chuyển hóa. Thay thế chúng bằng chất béo không bão hòa, sẽ tốt hơn cho bạn. Nếu bạn cần giảm lượng cholesterol trong máu, hãy giảm lượng chất béo bão hòa xuống không quá 5 đến 6 phần trăm tổng lượng calo. Đối với một người ăn 2.000 calo mỗi ngày, đó là khoảng 13 gam chất béo bão hòa.

3. Sự lão hóa:

Khi bạn già đi, tim và mạch máu của bạn làm việc nhiều hơn để bơm và nhận máu . Động mạch của bạn có thể suy yếu và trở nên kém đàn hồi hơn, khiến chúng dễ bị tích tụ mảng bám hơn.

Ai có nguy cơ bị xơ vữa động mạch?

Nhiều yếu tố khiến bạn có nguy cơ bị xơ vữa động mạch. Một số yếu tố rủi ro có thể được sửa đổi, trong khi những yếu tố khác không thể.

- Lịch sử gia đình/ Yếu tố di truyền: Nếu bệnh xơ vữa động mạch đã từng xuất hiện trong gia đình bạn, bạn có thể có nguy cơ bị xơ cứng động mạch. Tình trạng này, cũng như các vấn đề khác liên quan đến tim, có thể do di truyền.
- Thiếu tập thể dục/ Kém vận động: Tập thể dục thường xuyên rất tốt cho tim. Nó giữ cho cơ tim của bạn khỏe mạnh và khuyến khích lưu lượng oxy và máu đi khắp cơ thể. Sống một lối sống ít vận động làm tăng nguy cơ mắc một số bệnh lí, bao gồm cả bệnh tim.
- Huyết áp cao: Huyết áp cao có thể làm hỏng các mạch máu của bạn bằng cách làm cho chúng yếu đi ở một số khu vực. Cholesterol và các chất khác trong máu có thể làm giảm tính linh hoạt của động mạch theo thời gian.
- Những người hút thuốc: Hút các sản phẩm thuốc lá có thể làm hỏng mạch máu và tim của bạn.
- Bệnh tiểu đường: Những người mắc bệnh tiểu đường có tỉ lệ mắc bệnh mạch vành (CAD) cao hơn nhiều

Các triệu chứng của xơ vữa động mạch là gì?

Hầu hết các triệu chứng của xơ vữa động mạch không biểu hiện cho đến khi xảy ra tắc nghẽn. Các triệu chứng phổ biến bao gồm: đau ngực hoặc đau thắt ngực; đau ở chân, cánh tay và bất kì nơi nào khác bị tắc nghẽn động mạch; khó thở; mệt mỏi; nhầm lẫn/ mất trí, xảy ra nếu tắc nghẽn ảnh hưởng đến lưu thông đến não; yếu cơ ở chân do thiếu lưu thông,…

Điều quan trọng là bạn cần biết sớm các triệu chứng của cơn đau tim và đột quị. Cả hai đều có thể do xơ vữa động mạch và cần được chăm sóc y tế ngay lập tức.

Các triệu chứng của cơn đau tim bao gồm: đau ngực hoặc khó chịu; đau ở vai, lưng, cổ, cánh tay và hàm; đau bụng; khó thở; mồ hôi trộm; buồn nôn hoặc nôn ói; một cảm giác tiêu cực về sự sống,…

Các triệu chứng của đột quỵ bao gồm: yếu hoặc tê ở mặt hoặc chân tay; khó nói; khó hiểu lời nói; giảm khả năng thị lực; mất thăng bằng; đau đầu đột ngột, dữ dội,…

Đau tim và đột quị đều là những trường hợp cấp cứu y tế cần được đưa đến phòng cấp cứu của bệnh viện càng sớm càng tốt nếu gặp các triệu chứng của cơn đau tim hoặc đột quị.

Xơ vữa động mạch được chẩn đoán như thế nào?

Bác sĩ sẽ khám sức khỏe nếu bạn có các triệu chứng xơ vữa động mạch. Họ sẽ kiểm tra: tìm và thăm dò mạch suy yếu; kiểm tra chứng phình động mạch, phình hoặc giãn rộng bất thường của động mạch do thành động mạch yếu; vết thương chậm lành, cho thấy lưu lượng máu hạn chế

Bác sĩ tim mạch có thể lắng nghe tim để xem bạn có bất kì âm thanh bất thường nào không. Họ sẽ lắng nghe để phát hiện âm thanh lạ, điều này cho thấy rằng một động mạch bị tắc nghẽn. Bác sĩ sẽ yêu cầu thêm các xét nghiệm nếu họ cho rằng bạn có thể bị xơ vữa động mạch.

Điều trị xơ vữa động mạch như thế nào?

Điều trị bằng cách thay đổi lối sống hiện tại của bạn để giảm lượng chất béo và cholesterol bạn tiêu thụ. Bạn có thể cần tập thể dục nhiều hơn để cải thiện sức khỏe của tim và mạch máu.

Trừ khi chứng xơ vữa động mạch nghiêm trọng, bác sĩ có thể đề nghị thay đổi lối sống như là phương pháp điều trị đầu tiên. Bạn cũng có thể cần điều trị y tế bổ sung, chẳng hạn như uống thuốc hoặc phẫu thuật.

Thời gian điều trị xơ vữa động mạch là bao lâu?

Khi điều trị, bạn có thể thấy sức khỏe của mình được cải thiện, nhưng điều này có thể mất nhiều thời gian. Sự thành công của việc điều trị sẽ phụ thuộc vào: mức độ nghiêm trọng của tình trạng bệnh, được điều trị kịp thời hay không, liệu các cơ quan khác có bị ảnh hưởng không.

Tuy nhiên, điều trị nguyên nhân cơ bản và thực hiện lối sống lành mạnh và thay đổi chế độ ăn uống có thể giúp làm chậm quá trình hoặc ngăn bệnh trở nên nặng hơn.

Bạn nên phối hợp chặt chẽ với bác sĩ để thực hiện các thay đổi lối sống phù hợp. Bạn cũng sẽ cần dùng các loại thuốc thích hợp để kiểm soát tình trạng của mình và tránh các biến chứng.

Những biến chứng nào liên quan đến xơ vữa động mạch?

Xơ vữa động mạch có thể gây ra: suy tim, đau tim, nhịp tim bất thường, đột quị, tử vong,…

Nó cũng liên quan đến các bệnh sau:

- Bệnh động mạch vành (CAD): Các động mạch vành là những mạch máu cung cấp oxy và máu cho mô cơ tim. Bệnh động mạch vành (CAD) xảy ra khi các động mạch vành trở nên cứng.
- Bệnh động mạch cảnh: Các động mạch cảnh được tìm thấy ở cổ và cung cấp máu cho não. Các động mạch này có thể bị tổn thương nếu mảng bám tích tụ trong thành của chúng. Việc thiếu lưu thông có thể làm giảm lượng máu và oxy đến mô và tế bào não.
- Bệnh động mạch ngoại vi: Chân, tay và phần dưới của bạn phụ thuộc vào động mạch để cung cấp máu và oxy cho các mô của chúng. Các động mạch bị xơ cứng có thể gây ra các vấn đề về tuần hoàn ở những vùng này của cơ thể.
- Bệnh thận: Các động mạch thận cung cấp máu cho thận. Thận lọc các chất thải và nước thừa từ máu. Xơ vữa những động mạch này có thể dẫn đến suy thận .

Thay đổi lối sống như thế nào giúp điều trị và ngăn ngừa xơ vữa động mạch?

Thay đổi lối sống có thể giúp ngăn ngừa cũng như điều trị chứng xơ vữa động mạch, đặc biệt là đối với những người mắc bệnh tiểu đường loại 2.

Những thay đổi hữu ích trong lối sống bao gồm: ăn một chế độ ăn uống lành mạnh ít chất béo bão hòa và cholesterol; tránh thức ăn nhiều dầu mỡ, thêm cá vào chế độ ăn uống 2 lần mỗi tuần; có ít nhất 75 phút tập thể dục tích cực hoặc 150 phút tập thể dục vừa phải mỗi tuần; bỏ hút thuốc, giảm cân nếu bạn thừa cân hoặc béo phì, kiểm soát căng thẳng; điều trị các tình trạng liên quan đến xơ vữa động mạch, chẳng hạn như tăng huyết áp, cholesterol cao và bệnh tiểu đường.

Xơ vữa động mạch là một vấn đề khá phổ biến liên quan đến quá trình lão hóa. Tình trạng này có thể được ngăn ngừa và có thể có nhiều lựa chọn điều trị thành công.

-----------------